Konsultacja prawna 100zł
Rozwody w Polsce dotyczą nie tylko Polaków, ale również par międzynarodowych, czyli zawieranych z cudzoziemcem lub cudzoziemką. W wielu przypadkach mamy również do czynienia z sytuacją, gdy oboje małżonkowie mieszkają poza granicami kraju i chcą się rozwieść w Polsce albo odwrotnie – w państwie zamieszkania.
W sprawach dotyczących dwóch lub kilku krajów UE, to przepisy UE pomagają określić, które sądy są właściwe i prawo którego kraju ma zastosowanie.
Odpowiedź na pytanie, w którym z krajów Unii Europejskiej można złożyć pozew o rozwód, znajduje się w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 2201/2003 z dnia 27.11.2003 r. (tzw. Bruksela II bis). Według wyżej wymienionego rozporządzenia, w sprawach dotyczących rozwodu właściwe są sądy państwa członkowskiego
– małżonkowie zwykle zamieszkują, lub
– małżonkowie ostatnio zwykle zamieszkiwali, jeśli jeden z nich nadal tam zamieszkuje, lub
– pozwany zwykle zamieszkuje, lub
– w przypadku wspólnego wniosku (pozwu), którykolwiek z małżonków zwykle zamieszkuje, lub
– składający wniosek (pozew) zwykle zamieszkuje, jeśli mieszkał tam przynajmniej rok bezpośrednio przed złożeniem wniosku (pozwu), lub
– składający wniosek (pozew) zwykle zamieszkuje, jeśli mieszkał tam przynajmniej sześć miesięcy bezpośrednio przed złożeniem wniosku (pozwu) i jest albo obywatelem danego Państwa Członkowskiego;
Wskazujemy w tym miejscu, że zgodnie z art. 1103 i 1103(1) Kodeksu postępowania cywilnego, sprawy rozpoznawane w procesie należą do jurysdykcji krajowej (czyli właściwym do orzekania w tych sprawach jest sąd polski), jeżeli pozwany ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę w Rzeczypospolitej Polskiej. Z kolei sprawy małżeńskie oraz sprawy dotyczące małżeńskich stosunków majątkowych należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy:
1) oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
2) małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
3) małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
4) oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.
Warto pamiętać, że określona ww. przepisami polskiego kodeksu jurysdykcja jest wyłączna, jeżeli oboje małżonkowie są obywatelami polskimi oraz mają miejsce zamieszkania i miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto, jurysdykcja krajowa w sprawie małżeńskiej obejmuje także orzekanie o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi małżonków.
Nasze przepisy krajowe pozostają oczywiście w zgodzie z wyżej przytoczonymi przepisami UE. Jeśli zatem zależy nam na ustaleniu czy sprawa o rozwód może zostać rozpoznana przez sąd polski, wystarczy spojrzeć czy spełniamy chociażby jeden z wyżej opisanych kryteriów z Kodeksu postępowania cywilnego.
W zasadzie rozwód może odbyć się w różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej. W takiej sytuacji wszystko zależy od tego, do sądu w którym państwie pozew wpłynie jako pierwszy. Należy zastanowić się nad tym który kraj umożliwi nam osiągnięcie rozwodu w najkorzystniejszy dla nas sposób. Ustalenie konkretnego sądu właściwego w sprawie zależy od zasad proceduralnych obowiązujących w danym kraju.
Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że wniesienie pozwu o rozwód przed sądem państwa członkowskiego UE nie oznacza, że to właśnie prawo wewnętrzne tego kraju będzie miało zastosowanie w naszym postępowaniu rozwodowym.
Po wszczęciu postępowania w sprawie o rozwód przed sądem państwa członkowskiego UE, prawo właściwe ustalane jest na podstawie krajowych przepisów kolizyjnych danego państwa. W Polsce łącznikami służącymi ustaleniu prawa właściwego dla rozwodu międzynarodowego są kolejno:
