Czy mam prawo do rozwodu?

Orzeczenie rozwodu nie jest zależne od woli sądu, ale od spełnienia ustawowo określonych przesłanek. W świetle przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Z powyższego wynika, że co do zasady sąd orzeka rozwód, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wymienia sytuacje, w których mimo zaistnienia ustawowych przesłanek, sąd nie może orzec rozwodu. Okoliczności te mogą być podnoszone przez małżonka, który sprzeciwia się rozwiązaniu małżeństwa.

Po pierwsze, mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków (przy czym nie chodzi tutaj o sferę materialną) albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (np. konieczna pomoc w stosunku do ciężko chorego współmałżonka).

Po drugie, rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia (małżonek wyłącznie winny to taki, którego zachowanie przyczyniło się do powstania i utrwalenia rozkładu pożycia, przy czym zachowanie drugiego małżonka nie miało na rozkład pożycia wpływu), chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Odmowa wyrażenia zgody na rozwód jest uprawnieniem małżonka nieponoszącego winy za rozkład pożycia i z zasady prowadzi do niemożności orzeczenia rozwodu.

Nie mniej jednak, brak zgody na rozwód małżonka winnego nie zawsze powoduje niemożność orzeczenia rozwodu, czyli mimo braku takiej zgody, sąd może orzec rozwód. Pominięcie odmowy zgody na rozwód, jako sprzecznej z zasadami współżycia społecznego, to wyjątek od zasady, który wymaga w danym przypadku stwierdzenia, że utrzymywanie jedynie formalnie istniejącego związku małżeńskiego, przy braku szans na reaktywowanie pożycia między małżonkami, narusza powszechnie akceptowane zasady słusznego postępowania, wywodzące się z reguł moralności publicznej oraz szkodzi interesom zasługującym z ich punktu widzenia na ochronę.Jednocześnie podkreślić również należy, że nie zasługuje na aprobatę odmowa zgody na rozwód, która służy tylko chęci zamanifestowania przewagi nad małżonkiem domagającym się orzeczenia rozwodu i przeszkodzeniu w ułożeniu sobie przez niego życia osobistego. Odmowa nie może być narzędziem zemsty lub szykany. Okoliczności przemawiające za pominięcie odmowy zgody na rozwód, jako sprzecznej z zasadami współżycia społecznego, muszą być skonkretyzowane i wykazane przez stronę przeciwną, a naruszone przez małżonka niewinnego zasady współżycia społecznego muszą zostać wyraźnie określone w sposób umożliwiający stwierdzenie, jakie reguły etycznego i uczciwego postępowania naruszył małżonek niewinny odmawiając zgody na rozwód.