Konsultacja prawna 100zł

Zgodnie z treścią art. 60 KRO, na wniosek jednego małżonka sąd może orzec alimenty na jego rzecz od byłego małżonka. Orzeczenie takich alimentów jest ściśle związane z winą rozkładu pożycia małżeńskiego. Wyróżnia się różne przesłanki umożliwiające ich zasądzenie. 

W sytuacji gdy sąd rozwiązuje małżeństwo stron bez orzekania o winie, lub z winy obu stron wówczas przesłanki obowiązku alimentacyjnego to: 

  1. pozostawanie przez małżonka ubiegającego się alimentów w niedostatku,
  2. możliwości zarobkowe i majątkowe małżonka zobowiązanego mu na to pozwalają.

Natomiast w sytuacji orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy jednego z małżonków, orzeczenie alimentów na rzecz małżonka niewinnego może nastąpić w sytuacji gdy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. W tym przypadku jednak nie ma konieczności wystąpienia przesłanki niedostatku, która jest o wiele dalej idąca.

Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego

Ustawodawca wskazuje dwie sytuacje kiedy obowiązek alimentacyjny względem byłego małżonka wygasa: 

  1. kiedy małżonek otrzymujący rentę alimentacyjną wstąpi w nowy związek małżeński 
  2. gdy zobowiązanym jest małżonek który nie został uznany za winnego rozpadu pożycia – po upływie 5 lat od orzeczenia rozwodu,  chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Natomiast ustanie obowiązku orzeczonego na podstawie art. 60 § 2 KRO (od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia, na rzecz małżonka niewinnego) okazuje się być dla małżonka zobowiązanego bardzo problematyczne, gdyż poza śmiercią obowiązanego lub uprawnionego, powtórnym małżeństwem uprawnionego, pozostaje jedynie droga sądowa uchylenia obowiązku alimentacyjnego na podstawie art. 138 KRO tj. w razie zmiany stosunków. Nie stosuje się tutaj wskazanego powyżej ograniczenia czasowego obowiązku alimentacyjnego – 5 letniego. 

Warto zatem zastanowić się, czy w rzeczywistości, mając w perspektywie sprawę o rozwód, można się w jakiś sposób zabezpieczyć przed alimentami na byłego małżonka np. poprzez zrzeczenie się alimentów przez małżonka uprawnionego. Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie przewidują jednak takiej możliwości. Ponadto, sądy również takiego stanowiska nie popierają. Roszczenia alimentacyjne są bowiem traktowane jako roszczenia których nie można się zrzec. Małżonkowie nie mogą zatem zawrzeć umowy z której jedno z nich oświadczy, iż zrzeka się roszczeń alimentacyjnych na swoją rzecz, gdyż taka umowa w świetle prawa będzie nieważna. 

W obecnym stanie prawnym dopuszczalne jedynie jest zaniechanie zgłaszanie roszczeń alimentacyjnych w toku procesu, albo niewystępowanie z nimi po orzeczeniu rozwodu. Sąd bowiem nie jest zobowiązany orzec o alimentach na rzecz byłego małżonka z urzędu, tak jak w przypadku alimentów na rzecz małoletnich dzieci. W takim stanie rzeczy, w razie braku wniosku jednej ze stron postępowania o orzeczenie elementów od byłego małżonka, sąd takiego roszczenia rozpatrywać nie będzie.

Natomiast jeśli chodzi o orzeczony już przez sąd obowiązek alimentacyjny (w prawomocnym wyroku), to gdy obie strony wyrażą taką wolę, uprawniony do alimentów może zobowiązanego do alimentacji zwolnić z długu (tj. z wymagalnych rat alimentacyjnych).